Radioserie: Het Perspectief
Mensen zijn geneigd om de wereld te zien vanuit menselijk perspectief. Dat is begrijpelijk, maar ook heel beperkt. Want er zijn miljoenen andere perspectieven, die net zo reëel en echt zijn als die van ons.
Neem nou de springstaartjes op deze eerste twee foto's. Die wonen met duizenden in ieders achtertuin, in een constant gevecht op leven en dood. Hun kijk op die tuin is dus anders dan die van de mens met een glas prik op z'n tuinstoel.
En ook vanuit levenloze dingen kun je de wereld anders bezien: bijvoorbeeld 'door de ogen' van een kiezelsteen of een foton. Of zelfs vanuit een abstractie als 'oneindigheid'.
Daarover in Het Perspectief, een serie van acht monologen die ik registreerde voor Noorderlicht Radio in april en mei 2010. Experts kropen in de huid van een dier, object of fenomeen waar ze al jaren studie naar doen.
Allereerst bezocht ik microfotograaf Wim van Egmond, van wie die springstaartjes. En van het raderdiertje hieronder, dat vrij rondzwemt in een enkele waterdruppel uit een Rotterdamse stadsvijver bij Wim op de hoek. Maar in die druppel leeft nog veel meer.
Door naar paleontoloog Hanneke Meijer, die heel graag een rijdreis zou maken op het Indonesische eiland Flores naar pakweg vijftienduizend jaar geleden. Flores - amper half zo groot als Nederland - was toen een geïsoleerde en uniek geëvolueerde mini-wereld, waar dwergmensen leefden naast hele kleine olifanten en enorme vogels. Allemaal weg, maar gelukkig is er nog de fantasie.
Dan een duik in het ongrijpbare begrip 'leegte'. Wat is dat eigenlijk? Is dat gewoon het niks? Nou, nee. Fysicus Frank Linde is betrokken bij CERN in Genève, waar het zuiverste vacuüm ter wereld heerst in de kilometerslange deeltjesversneller LHC. En toch zit daar niet niets.
Nu volgen we een foton door het heelal, op zijn lange weg naar aarde. Fysicus Sander Woutersen werkt met lasers op zijn lab aan de Universiteit van Amsterdam. Dat laserlicht verschilt niet wezenlijk van een straal fotonen die lang geleden vertrok van een verre ster.
En als het toch over grote afstanden gaat: dat kan nog veel verder, dat kan tot in het oneindige. Of niet? Voor velen is oneindigheid net zo beangstigend als eindigheid. Maar bestaat eindeloosheid wel? Astrofysicus John Heise neemt stelling en probeert het begrip oneindigheid grijpbaar te maken - voor zover mogelijk, want het menselijk begrip is eindig.
Terug naar het hele kleine. Nogmaals die waterdruppel, maar daar dan nog veel dieper naar binnen. Ver voorbij de raderdiertjes, dat zijn gigantische reuzen vergeleken bij moleculen. Organisch chemicus Jan van Maarseveen doceert aan de Universiteit van Amsterdam. Water is een merkwaardig stofje en de levenscyclus van een watermolecuul is soms eenzaam.
Dichter bij huis: in onze bedden leven beestjes die huidschilvers grazen. Aldoende veroorzaken ze ook allergie en astma. Hoogleraar Gezondheidstechniek Annelies van Bronswijk kruipt in de huid van haar vijand.
Op de vlucht voor de huisstofmijt komen we tot slot weer terecht in de tuin. Daar wil je een springstaartvrij hoekje maken en koopt bij de tuinsuper voor een paar euro tien kilo grind. Dat is een schijntje als je kijkt naar het natuurlijke productieproces van een enkel brokje kiezellei. Daar zijn honderdduizenden jaren voor nodig. Paleontoloog Bert Boekschoten pakt zo'n steentje en gaat terug in de tijd.
Niemand vertelt mooier over zo'n kiezelsteen dan Bert Boekschoten. Dat bleef niet zonder gevolgen. Kort na de uitzending belde hij me op vanwege acute kiezelkoorts bij een luisteraar: