Daar is de Post!

Het gaat wel en niet goed met de post. Het gaat wel goed omdat we steeds meer pakketten versturen, het gaat niet goed omdat de gewone post in Nederland jaarlijks met tien procent afneemt. Zo is het snel afgelopen met de brief, de postzegel en de dagelijkse postbezorging, ooit zo essentieel voor onze samenleving. Dus wat gaat hier verloren?

Om dat scherp te krijgen maakte ik een tweeluik voor VPRO's OVT, met allereerst een ode aan de uitgestorven lokettist op het postkantoor. En aandacht voor vergeten kanten van het postbedrijf, zoals briefcensuur en de krankzinnige Drijvende Brandkast, waarover ik ook het artikel Kluis Overboord schreef.

Verder komt de posttrein aan bod, waarop alleen de beste sorteerders van de PTT door nachtelijk Nederland mochten rijden. Als expediteur verdiende je beter dan collega's op kantoor, maar je moest wel treinbenen hebben en een ijzersterk geheugen voor de locaties van alle steden, dorpen en kleinste gehuchten langs het traject. Hoor het in:

Het laatste postkantoor van Nederland sloot in 2011. Dat was de kathedraal op het Neude in Utrecht, het mooiste posthuis van het land.

Post- en pakketpunten kwamen ervoor in de plaats, Tante Pos zelf is alleen nog rijdend en wandelend in het straatbeeld present. En als je nu een postbode ziet, is het meestal een postbesteller. Die sorteert en bundelt de post niet meer, maar bezorgt alleen. Veel verhalen over en van de postbode in:

Waarin ik ook een bezoek breng aan de afdeling Onbestelbare Stukken van PostNL, waar postmedewerkers op geheime locatie de hele dag post openscheuren en daarmee het briefgeheim breken - en dat mag! Maar alleen hier. En grafisch ontwerpers Paul Hefting en Julius Vermeulen halen herinneringen op aan hun samenwerking bij de wereldberoemde Dienst Esthetische Vormgeving van de PTT.

Tot slot een portret van de Beemster postbode Siem Bruin met zijn posthond voor melkfabriek De Tijd:

Ik kreeg de foto van postkenner John Dehé, die in zijn boek Loont den Bode schrijft: 'De hond had een speciale band met de kantoorhouders en de bestellers: dagelijks liep hij geheel zelfstandig naar het 300 meter verder gelegen hulppostkantoor om er de post op te halen.'

Met dank aan museum Beeld en Geluid Den Haag en Berry Kamer die de radiotechniek deed voor dit tweeluik.